Onderzoek PFAS verontreiniging Molenbeek

Update: 27 november 2023

Uitbreiding bloedafnames (in 2025)

Hilde Crevits, Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, laat de PFAS-bloedafnames uitbreiden naar verschillende met PFAS-verontreinigde gebieden in Vlaanderen. Het moet meer inzicht bieden in de blootstelling aan PFAS in het bloed van mensen. Het gaat onder meer over Ronse, Beringen en Kortemark. 

>> Lees hier het volledige persbericht.

------------------------------------------------

Update: 6 juni 2023

Maatregelen naar aanleiding van nieuwe onderzoeksverslag

De stad Ronse volgt de problematiek van dichtbij op. Er is een interne werkgroep (taskforce) die geregeld samenkomt en contact heeft met OVAM en de hogere overheden. Uit het nieuwe verslag blijkt vooral dat verder onderzoek nodig is om de verontreinigingssituatie in de Molenbeek en de ruimere omgeving volledig in kaart te brengen.

Het nieuwe verslag levert geen echte doorbraak op. Zo kunnen geen gebieden uitgesloten worden uit de zones van 20 m en 500 m waar nu al no regret-maatregelen gelden. De reeds uitgevaardigde maatregelen blijven dan ook overal van kracht.

Toch werden naar aanleiding van het verslag ook enkele (bijkomende) maatregelen genomen.

No regret-maatregelen in een zone van 20 m rond de Molenbeek, Lievensbeek en Vloedbeek

• Was grondig je handen na werken in grond of spelen in de zone.
• Veeg goed je voeten als je gewandeld hebt in de 20 m. zone
• Hou geen moestuin in volle grond in de 20 m. zone.
• Eet geen eieren van kippen die gehouden worden in de 20 m. zone
• Gebruik geen grondwater uit de 20 m. zone als drinkwater of om te koken.
• Gebruik geen grondwater uit de 20 m. zone voor irrigatie van de moestuin.

No regret-maatregelen in een zone van 500 m rond de Molenbeek, Lievensbeek en Vloedbeek

• Gebruik putwater niet als drinkwater, ook niet om thee of koffie te maken
• Gebruik putwater niet om mee te koken.
• Gebruik putwater niet om het zwembad te vullen of de moestuin water te geven.
• Putwater kan wel gebruikt worden voor laagwaardige toepassingen zoals de auto wassen, het toilet doorspoelen, de oprit afspuiten of sierplanten water geven.

Er is geen reden tot paniek maar er is wel voorzichtigheid geboden. Daarom zijn er door de taskforce van de stad Ronse verschillende concrete acties afgesproken. 

Concrete acties terreinen CC De Ververij

• De no regret maatregelen van de 20 m. zone blijven gelden. Om deze beter kenbaar te maken zijn infobanners op steigerframe geplaatst. 
• Georganiseerde buitenactiviteiten zullen enkel nog toegelaten zijn in de verharde zone van CC de Ververij, tussen de gracht en de Wolvestraat.
• Op de grasvelden en in de tuinen zijn geen georganiseerde activiteiten toegelaten omdat deze in de 20m zone langs de Molenbeek liggen.
• De kop van CC de Ververij (ingang Beekstraat) werd veelvuldig gebruikt om te parkeren. De ondergrond is daar niet verhard. Op deze locatie is het verboden om te parkeren om te vermijden dat de  grond daar verder wordt kapotgereden.

Concrete acties Bruulpark, speelpleintjes Beekstraat en Maghermanlaan en wijk Delfossestraat

• De no regret-maatregelen van de 20 m zone blijven van kracht. Ook hier zijn steigerframes met duidelijke infobanners geplaatst om deze maatregelen beter kenbaar te maken.

------------------------------------------------

Update: 17 april 2023

Onderzoeksverslag 2022 afgewerkt

Recent werd het onderzoeksverslag van het bodemonderzoek van 2022 in de omgeving van de Molenbeek afgewerkt. Aanvullend werden de resultaten van het bodemonderzoek van 2021 opnieuw geëvalueerd, aan de hand van de actuele toetsingswaarden voor PFAS.

OVAM gaf in 2021 opdracht aan een erkende bodemsaneringsdeskundige om in de Molenbeek, twee zijbeken en de ruimere omgeving een bodemonderzoek op te starten op zoek naar PFAS en gebromeerde vlamvertragers. Het onderzoek bestond uit een gebiedsgerichte staalname waarbij voor een aantal woon- en landbouwzones representatieve locaties werden geselecteerd.

Grondwater

Na een evaluatie van de resultaten bleek dat er nog weinig geweten was over de verontreiniging in het grondwater. Daarom werden in april en mei 2022 grondwater- en putwaterstalen geanalyseerd. Op meer locaties dan verwacht werden verhoogde concentraties aan PFAS in het grondwater vastgesteld. In juli 2022 adviseerde het agentschap Zorg en Gezondheid dan ook om de perimeter van 20 meter rond de verschillende waterlopen (de Molenbeek, Lievensbeek en Vloedbeek) uit te breiden naar 500 meter. In die perimeter zijn de no regret-maatregelen voor grondwater van toepassing. Op 4 juli 2022 werden deze adviezen gepubliceerd op de websites van de Stad Ronse en van PFAS Vlaanderen.

De stalen werden ook geanalyseerd op gebromeerde vlamvertragers. Zowel in de bodem als in het grondwater werden verhoogde concentraties aangetroffen, maar die bleven onder de norm.

Onderzoeksverslag 2de fase bodemonderzoek afgewerkt

Recent werd het onderzoeksverslag van het bodemonderzoek van 2022 afgewerkt. Het verslag bevat een overzicht van het uitgevoerde veldwerk en een evaluatie van de resultaten van het grondwateronderzoek. Ook de resultaten van de bodemonderzoeken die in 2022 in opdracht van de OVAM werden uitgevoerd ter hoogte van de wijk Delfossestraat, het Bruulpark en het cultuurcentrum De Ververij zijn in dit verslag opgenomen. En de resultaten van het bodemonderzoek van 2021 werden getoetst aan de actuele waarden voor PFAS.

Uit het verslag blijkt vooral dat verder onderzoek nodig is om de verontreinigingssituatie in de Molenbeek en de ruimere omgeving volledig in kaart te brengen. Toch werden naar aanleiding van het verslag ook enkele (bijkomende) maatregelen genomen.

Meer info

• Raadpleeg hier het onderzoeksverslag 2022.
• Meer info op de website van PFAS Vlaanderen over de maatregelen in Ronse.
• Perstekst Lokaal Bestuur Ronse (27/04/2023)

------------------------------------------------

Update : 4 juli 2022 

Aanpassing no regret-maatregelen (voor putwater)

Via OVAM ontving de dienst AZG (Agentschap Zorg en Gezondheid) de grondwateranalyses die in de omgeving van de Molenbeek te Ronse werden genomen. Op basis van de resultaten adviseren zij om bijkomende no regret-maatregelen te treffen voor putwater om de risico’s voor de volksgezondheid te beperken.

Bijkomende maatregelen

Concreet adviseren ze volgende extra no regret-maatregelen in een zone van ongeveer 500 meter rondom de Molenbeek, de Lievensbeek en de Vloedbeek (plannetje) :

• Gebruik putwater niet als drinkwater, ook niet om thee, koffie of ijsblokjes te maken of om ermee te koken.
• Gebruik putwater niet om het zwembad te vullen en moestuin water te geven.
• Putwater kan gebruikt worden voor laagwaardige toepassingen zoals de auto wassen, het toilet doorspoelen, de oprit afspuiten of sierplanten water geven. Maar vanuit duurzaamheidsoogpunt gebruik je hiervoor best regenwater i.p.v. grondwater.

De no regret-maatregelen die in november 2021 werden geadviseerd n.a.v. oeverstalen en bodemstalen, wijzigen niet. (Zie hieronder.)

Algemene aanbevelingen voor alle omwonenden van mogelijk PFAS-verontreinigde zones:

• Gezonde voeding is voor iedereen belangrijk. Volg de aanbevelingen in de voedingsdriehoek en eet gevarieerd, van verschillende bronnen.
• Voor alle aansluitbare putwatergebruikers: sluit u aan op het openbaar waterleidingnet.

Deze no regret-maatregelen gelden in afwachting van meer gegevens over de reële PFAS-bodem- of grondwaterverontreiniging na verder onderzoek en metingen waarvoor in Vlaanderen de OVAM de nodige opdrachten zal geven.

Meer informatie over PFAS is terug te vinden op  https://www.vlaanderen.be/pfas-vervuiling.
Vragen kunnen doorgestuurd worden naar pfas@vlaanderen.be.

------------------------------------------------

Update: 4 februari 2022

Brandweerkazerne Veemarkt Ronse: geen PFAS gevonden

Gronden met mogelijk verhoogd risico op PFAS verontreiniging - zoals brandweerkazernes - zijn verder onderzocht. Uit het onderzoek van de site Brandweerkazerne Veemarkt Ronse blijkt dat er geen bodemverontreiniging met PFAS werd vastgesteld.

------------------------------------------------

Update : november 2021 

Verontreiniging omgeving Molenbeek Ronse minder verspreid in de woonzones dan gevreesd

De OVAM gaf in de zomer opdracht aan bodemsaneringsdeskundige Sertius nv om in de omgeving van de Molenbeek bijkomende stalen te nemen en te analyseren.

Resultaten bijkomend onderzoek september 2021

De resultaten van de analyses maken duidelijk dat de verontreiniging zich voornamelijk beperkt tot de oevers van de Molenbeek. Daarom hebben het Agentschap Zorg en Gezondheid en de OVAM samen besloten dat er no regretmaatregelen van toepassing zijn in een afgebakende zone van 20 meter rond de oevers van de Molenbeek (vanaf de Lievensbeek), de Lievensbeek en de Vloedbeek (zie plannetje).

Ook in de stadsparken (Bruulpark en CC De Ververij) en in de woonzone aan de Auguste Delfossestraat/Beekstraat werden verhoogde concentraties gemeten (zie plannetje) en zijn onderstaande maatregelen van kracht.

No regret-maatregelen

• was je handen na werken of spelen in de bodem en veeg goed je voeten als je gewandeld hebt in de 20 m. zone
  (om inname en verspreiding van de grond te voorkomen)
• hou geen moestuin in volle grond in de 20 m. zone
• eet geen eieren van kippen die gehouden worden in de 20 m. zone
• gebruik geen grondwater uit de 20 m. zone als drinkwater in de zone
• gebruik geen grondwater uit de 20 m. zone voor irrigatie van de moestuin.

Deze maatregelen vervangen de eerdere blootstellingsbeperkende adviezen voor de volledige woonzone Bakkereel en de woningen in de Drieborrebeek ter hoogte van de Molenbeek. Belangrijk om te vermelden is dat de huidige afgebakende zones steeds aangepaste kunnen worden op basis van voortschrijdend wetenschappelijk inzicht. 

Karl Vrancken, opdrachthouder voor de Vlaamse regering voor de coördinatie van de aanpak van de PFAS-crisis, is voorzichtig positief: “De resultaten van deze meetcampagne zijn eigenlijk vooral goed nieuws voor de inwoners van Ronse. De verontreiniging is minder verspreid dan we op basis van de eerste metingen vooraf gevreesd hadden. Het blijken vooral de oeverzones te zijn waar we verontreiniging vaststellen, dus de impact op de bewoners en hun gezondheid blijft beperkt. De resultaten tonen aan dat het een goede strategie is om meetcampagnes te combineren met tijdelijke adviezen om het risico te beperken en open communicatie naar de bevolking. In dit geval blijkt de bodemverontreiniging mee te vallen. Voor een aantal zones kunnen we nu de tijdelijke adviezen stopzetten. Toch moeten we nog een aantal punten beter in kaart brengen om een completer en gedetailleerder beeld te krijgen van de ernst en omvang van de verontreiniging.”

Verdere stappen

In een volgende fase zal OVAM nagaan wat er gebeurt met het slib van de oevers, om verspreiding van de verontreiniging te vermijden. OVAM gaat ook op zoek naar mogelijke verontreinigingsbronnen door de afvalwaterlozingen bij bedrijven die met PFAS werken te screenen.

1) Onderzoek grondwater

De Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) gaat bijkomend onderzoek doen van het grondwater. Daarom wordt aan iedereen die een grondwaterput heeft in een zone van 50 meter rond de Molenbeek (vanaf de Lievensbeek), de Vloedbeek en de Lievensbeek (tot aan de Maagdenstraat) gevraagd om zich te melden. OVAM zal dan bekijken wie in kader van het verdere milieuonderzoek in aanmerking komt voor gratis putwateronderzoek. Op die manier wil OVAM de toestand van het grondwater verder in kaart te brengen. 

Aanmelden kan via pfas@vlaanderen.be vóór 15 december met vermelding “putwateronderzoek Ronse”.

2) verder onderzoek woonzone Delfossestraat

3) verder onderzoek parkzone Bruul en CC de Ververij

4) onderzoek naar de oorzaken van de verontreiniging 

>> Timing: januari - juni 2022. 

Later zal nog verder onderzoek volgen van de waterbodems van de Molenbeek, de Vloedbeek en de Lievensbeek. Indien dit nodig blijkt zal sanering opgestart worden. 

------------------------------------------------------------

Update : 24 augustus 2021

Bijkomend bodemonderzoek in Ronse na verhoogde concentraties PFAS en gebromeerde vlamvertragers in en rond de Molenbeek

De Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) gaat een bijkomend bodemonderzoek uitvoeren in en rond de Molenbeek in Ronse. Uit een eerste historisch onderzoek blijkt namelijk dat er verhoogde concentraties PFAS en gebromeerde vlamvertragers aanwezig zijn in de oever- en waterbodem. Om een duidelijk beeld te krijgen van de verontreiniging en de mogelijke risico’s worden er in september extra staalnames uitgevoerd van de bodem, waterbodem, het oppervlaktewater en grondwater. 

Verhoogde concentraties 

Omwille van de textielnijverheid gevestigd langs de Molenbeek startte de OVAM in 2018 een historisch onderzoek met aandacht voor niet-klassieke parameters, zoals PFAS en gebromeerde vlamvertragers. In 2019 werd een tweede luik van het onderzoek opgestart waarbij een beperkte staalname en analyse van oever- en waterbodems langs en in de Molenbeek werd uitgevoerd met aandacht voor dezelfde niet-klassieke parameters. In totaal werden vier oeverbodemstalen en zes waterbodemstalen bemonsterd en geanalyseerd over een traject van ongeveer tien kilometer. Het onderzoek werd in juli 2021 gefinaliseerd. Uit de resultaten blijkt dat er verhoogde concentraties aan gebromeerde vlamvertragers en PFAS aanwezig zijn in de oeverbodem.

Bijkomend bodemonderzoek

De OVAM gaf de opdracht aan de erkend bodemsaneringsdeskundigen Sertius nv en Envirosoil om in de Molenbeek en de ruimere omgeving bijkomende stalen te nemen van het oppervlaktewater, de waterbodem, de bodem en het grondwater. Dat bijkomend onderzoek moet de precieze situatie in kaart brengen en mogelijke risico’s als gevolg van deze verontreiniging inschatten. De staalnames worden begin september opgestart, de resultaten zijn voor oktober.

Tussentijds advies voor bewoners

Het Agentschap Zorg en Gezondheid stelt in afwachting een aantal tussentijdse adviezen voor, voor wie in de directe omgeving woont van plaatsen met verhoogde concentraties. Een overzicht van die adviezen en de precieze zone waarvoor ze gelden kan je hieronder bij "Documenten en rapporten" terugvinden. Deze adviezen gelden tot het verder onderzoek meer duidelijkheid biedt over de omvang en de mogelijke risico’s van de verontreiniging.

-----------------------------------------------------------------------

Meer informatie

Bewonersvergadering : maandag 29 november 2021

OVAM gaf in de zomer van 2021 opdracht aan bodemsaneringsdeskundige Sertius nv om in de omgeving van de Molenbeek (Ronse) bijkomende stalen te nemen en te analyseren. Uit eerder onderzoek bleek namelijk dat er verhoogde concentraties PFAS en gebromeerde vlamvertragers aanwezig zijn in de oever- en waterbodem. Om iedereen uitgebreid te informeren over de resultaten van dit bijkomend onderzoek, werd er op maandag 29 november 2021 om 19.30 uur een bewonersvergadering georganiseerd. Dit is de opname van dit (digitaal) infomoment.

Bewonersvergadering : donderdag 2 september 2021 

Om de inwoners van Ronse in de directe omgeving van de Molenbeek extra te informeren over de vastgestelde bodemverontreiniging en het bijkomend onderzoek, werd er een digitale bewonersvergadering georganiseerd op donderdag 2 september om 19.30 u. Deze kan je hieronder integraal herbekijken. Burgemeester Luc Dupont leidt het gesprek in. 

-----------------------------------------------------------------------

Documenten en rapporten

De onderzoeksrapporten die aanleiding waren van de bijkomende onderzoeken kan je hieronder raadplegen, net als de verschillende bewonersbrieven die werden rondgedeeld. Er werd ook een document opgemaakt met de vragen en antwoorden die via mail of chat gesteld werden.

>> Onderzoeksverslag 2022 (NL) - april 2023
>> Perstekst Lokaal Bestuur Ronse (NL) - 27 april 2023

>> Bewonersbrief 20 m zone 09/12/2021 (NL)

>> Vragen en antwoorden bewonersvergadering 20211129 (NL) - met update vragen 20210902
>> Rapport samenvattend overzicht resultaten verkennend onderzoek 23/11/2021 (NL)
>> Bewonersbrief Ronse 18/11/2021 - bijkomend bodemonderzoek (NL)

>> Vragen en antwoorden bewonersvergadering 20210902 (NL)  
>> Bewonersbrief Ronse 23/08/2021 - opstart bodemonderzoek (NL)
>> Bewonersbrief Ronse 23/08/2021 - opstart bodemonderzoek (FR)

>> Rapport onderzoek POP en EP Molenbeek Ronse (1 MB)
>> Bijlagen rapport onderzoek POP en EP Molenbeek Ronse (28 MB)

>> Informatiepagina PFAS/PFOS - Vlaamse overheid

Voor specifieke vragen over het bijkomend onderzoek en sanering:

• pfas@vlaanderen.be