Opvang vluchtelingen

De oorlog in Oekraïne laat niemand onberoerd. Dat blijkt duidelijk uit de gigantische golf van solidariteit bij burgers en lokale besturen! De eerste Oekraïners werden reeds met open armen onthaald op verschillende locaties in ons land. De Dienst Vreemdelingenzaken en Fedasil werken momenteel dag en nacht samen met het Nationaal Crisiscentrum om deze vluchtelingen bij aankomst te begeleiden naar lokale crisishuisvesting. De samenwerking met lokale besturen is daarbij essentieel om Oekraïners een warm en veilig onderkomen te bieden.

Verschillende stappen

• Stap 1: Mensen komen aan
• Stap 2: Noodopvang: de federale overheid voorziet in een eerste noodopvang 
• Stap 3: Registratie: de federale overheid neemt de registratie voor het statuut van tijdelijke bescherming voor haar rekening
• Stap 4: Crisishuisvesting: vervolgens worden mensen toegewezen aan een crisishuisvestingsplaats die werden voorzien in nauwe samenwerking tussen de lokale besturen en de gefedereerde entiteiten.
• Stap 5: Duurzame huisvesting: het Nationaal Crisiscentrum ontwikkelde de ‘Housing Tool’. Aangezien het gaat om mensen met een verblijfsrecht, worden zij later door de gefedereerde entiteiten toegeleid naar duurzame huisvesting.

Stap 1: Mensen komen aan
>> Hoe komen mensen België binnen?

Oekraïners op de vlucht komen via verschillende wegen en vervoersmiddelen ons land binnen.

• Met de trein: vaak via Duitsland naar Luik of Brussel: in verschillende Europese landen krijgen Oekraïners een “HelpUkraine-pass”. Met dit ticket kunnen de vluchtelingen doorreizen naar andere landen. De pas is ook geldig in België.
• Met eigen vervoer
• Met vervoer van kennissen, familie of vrijwilligers
• Met de bus
• Momenteel komen weinig vluchtelingen met het vliegtuig.

Stap 2: Noodopvang
>> Voor wie is noodopvang voorzien?

Voor Oekraïners op de vlucht die zich niet meteen kunnen registreren wordt noodopvang voorzien.

Noodopvang is per definitie van korte duur. Mensen met een opvangnood die nog niet geregistreerd zijn worden één à twee nachten opgevangen in een centraal opvangcentrum in Brussel. Na registratie worden ze door Fedasil gedispatcht naar de lokale crisishuisvestingsplaatsen. Mensen die op de dag van aankomst meteen kunnen worden geregistreerd, slaan de stap van de noodopvang over en worden meteen gedispatcht naar een lokale crisishuisvestingsplaats.

Er wordt momenteel gezocht naar een noodopvangcentrum in of rond Brussel, met een minimumcapaciteit van 1.000 personen. Dit om een opvangplaats te bieden voor de vluchtelingen in het geval de registratiecapaciteit overbelast is en de vluchtelingen niet op de dag van aankomst geregistreerd kunnen worden. Of om de vluchtelingen op te vangen indien zij aankomen na de openingsuren van het registratiecentrum of indien de doorverwijzing of verplaatsing naar de lokale crisishuisvesting vertraging oploopt. Dit opvangcentrum wordt zo snel mogelijk geopend, als aanvulling op de reeds operationele opvangplaatsen Instituut Bordet en Sebrechts in Brussel.

Stap 3: Registratie
>> Wat moeten Oekraïners doen als ze aankomen in ons land?

1. Oekraïners die tijdelijke bescherming willen aanvragen moeten zich registreren in Brussel.

   Wat wordt er geregistreerd in Brussel?
   - De identiteitsgegevens
   - De biometrische gegevens (foto en vingerafdrukken)
   - Een kopie van identiteitsdocumenten die aantonen dat de persoon in aanmerking komt voor een tijdelijke bescherming.
    

2. De geregistreerde vluchtelingen krijgen een attest voor tijdelijke bescherming als ze aan de voorwaarden voldoen.
    
3. Oekraïners die zich aanbieden met een attest tijdelijke bescherming in de gemeente van hun hoofdverblijfplaats dienen zich in deze gemeente te laten registreren.

   De gemeente geeft een A-kaart af (A-kaart “Beperkt Verblijf). Deze kaart is geldig tot 4 maart 2023. Deze geldigheid kan verlengd worden voor twee keer zes maanden tenzij de Raad van de Europese Unie een einde stelt aan de tijdelijke bescherming. De Oekraïners die een tijdelijke bescherming kregen en die een A-kaart hebben ontvangen, mogen werken in België.

Stap 4: Crisishuisvesting
>> Hoe wordt de lokale huisvesting georganiseerd?

Onder crisishuisvesting verstaan we de plaatsen die door burgers en lokale overheden worden aangeboden via de Housing Tool. Het gaat om plaatsen waar Oekraïners enkele dagen of weken kunnen verblijven alvorens ze kunnen doorstromen naar de reguliere woningmarkt of de collectieve huisvestingsinitiatieven die door de gewesten worden georganiseerd.

Housing Tool
De Housing Tool werd ontwikkeld door het Nationaal Crisiscentrum en biedt een platform waarop elke gemeente het overzicht kan raadplegen en bewerken van de plaatsen voor crisishuisvesting die werden aangeboden door de gemeente zelf of door burgers van de gemeente.

1. De gemeente verzamelt informatie omtrent alle huisvestingsmogelijkheden voor tijdelijke crisishuisvesting. De beschikbare plaatsen worden dan doorgegeven aan het Nationaal Crisiscentrum via de Housing Tool. De aangeboden plaatsen moeten geschikt zijn voor gezinnen of alleenstaanden en voldoen aan de huisvestingsnormen. Contactgegevens moeten gekend zijn en het moet ook duidelijk zijn vanaf wanneer de plaatsen beschikbaar zijn. Het moet ook duidelijk zijn of de aangeboden plaatsen rolstoelvriendelijk zijn.
2. Het Nationaal Crisiscentrum geeft de aangeboden plaatsen door aan Fedasil. Fedasil zorgt ervoor dat de vluchtelingen op de geschikte locaties terechtkomen.
   De gemeentelijke coördinator krijgt telefoon van Fedasil.
   Er worden enkele zaken geverifieerd: het adres, aantal plaatsen, familiesamenstelling, beschikbaarheid, bereikbaarheid, gegevens contactpersonen etc.
   Zijn de plaatsen meteen beschikbaar? Dan verwijst Fedasil de vluchtelingen door naar de opvangplaats. Fedasil zal contact opnemen met de gemeentelijke coördinator op het moment dat ze iemand doorverwijzen. De gemeentelijke coördinator wordt gecontacteerd als de Oekraënse vluchtelingen vertrokken zijn naar de gemeente.

   De gemeente verwelkomt de Oekraïners bij aankomst.
   Ze worden vervolgens naar de crisishuisvestingsplaats overgebracht:
   • Fedasil zorgt voor het transport tot aan de plaats die met de gemeentelijke coördinator afgesproken werd. Dit is meestal met de bus.
   • De Oekraïense vluchtelingen worden op het aangegeven adres verwelkomd.
   • In geval van vragen of klachten over de opvangplaats, kunnen de vluchtelingen terecht bij de gemeentelijke coördinator. Het is in elk geval niet de bedoeling dat de vluchtelingen terugkeren naar Brussel voor een nieuwe crisisopvangplaats.

Welke documenten krijgen Oekraïense vluchtelingen mee wanneer ze vertrekken naar de lokale crisishuisvestingsplaats?
De Oekraïners krijgen een document met:

• Persoonsgegevens van de Oekraïners (naam + voornaam + aantal personen)
• Adres van de woning
• Telefoonnummer van de contactpersoon

Stap 5: Duurzame huisvesting
>> Waar kunnen Oekraïners terecht voor een duurzame huisvesting?

Onder duurzame huisvesting verstaan we de huisvesting voor vluchtelingen uit Oekraïne op de lange termijn, die georganiseerd wordt door de gewesten. Het gaat hier namelijk om mensen met een verblijfsrecht waardoor huisvesting een gewestelijke bevoegdheid is. Het gedeelte Duurzame Huisvesting en de invulling van de brede regionale bevoegdheden op zeer korte termijn zullen aangevuld worden door de gewesten.